O Oeste Americano. A conquista do Oeste I

• Por Álvaro Gil

Este é o primeiro dunha serie de capítulos do Oeste Americano, coñecido como o ”Salvaxe Oeste”. Neste primeiro capítulo desenvólvense unha serie de acontecementos que van servir de base para os próximos capítulos.

Ao oír falar do Oeste Americano, vén á mente aqueles westerns que nos presentan a vida dos colonos, foraxidos, pistoleiros e axentes da xustiza. Con todo a realidade é ben distinta a como o  epresentan nas películas. Elixir entre a verdade e a lenda do Oeste, o cinema elixiu a lenda.

A febre do ouro en California, a guerra de Secesión (Guerra Civil) e o exterminio ou confinamento dos últimos nativos americanos (mal chamados indios) poderían ser o comezo, interludio e final da conquista do Oeste.

Só pasaron 40 anos entre a avalancha de mineiros de 1849 e o fin case total da resistencia nativa, no masacre de Wounded Knee de 1890. Un dos acontecementos máis dramáticos da chamada  Conquista do Oeste. (Figura 1).

A idea que se ten hoxe do Oeste non ten moito que ver coa idea que tiñan as primeiras xeracións de estadounidenses. A nosa imaxe do Oeste foi modulada por centos de westerns. É probable que o Oeste Americano comece en San Luís (A porta do Oeste). Intrépidos exploradores, militares, acaparadores de Terras e outros moitos en busca dunha vida mellor e por suposto a febre do ouro,  procedentes de todo o mundo sobre todo dos propios Estados Unidos e de Europa. Calcúlase que entre 1840 e 1860 unhas 400.000 persoas percorreron o 3.219 Km da senda de Oregón,  enfrontándose á enfermidade, a morte, o esgotamento e outras dificultades. (Figura 2).

Os pioneiros que viaxaban pola senda de Oregón utilizaban carretas máis pequenas e lixeiras que as que mostran nas películas, e os animais de tiro non adoitaban ser cabalos, senón bueyes e  mulas. (Figura 3).

Aínda son visibles os surcos das caravanas. O camiño foise modificando co tempo a medida que os pioneiros descubrían atallos. O certo é que a Conquista do Oeste foi un enfrontamento entre  pobos emigrantes: os brancos (para distinguilos dos nativos, pois tamén había afroamericanos) por unha banda, os nativos americanos por outro. Os cherokees, semínolas e os hurones entre outros foron expulsados por tribos máis poderosas antes de que chegasen os brancos. Os sioux habitaban os bosques do Medio Oeste, coa chegada dos brancos obrigóuselles  emigrar e asentáronse nas grandes chairas. Os apaches permanecían nómades, seguindo as migracións dos bisontes. Á chegada dos novos poboadores estaba a piques de finalizar a súa lenta migración. Os comanches  adoptaron o cabalo (bos xinetes) e comezaron a migrar cara ao Sur.

Os nativos americanos estaban demasiado ocupados pelexándose entre se para prestar atención aos invasores do Leste. Levaban séculos guerreando pero as súas guerras non eran de exterminio,  como as que estaban a piques de sufrir. Os invasores á parte de diezmar as mandas de bisontes estenderon a cólera e outras enfermidades.

Un dos grandes mitos da senda de Oregón que por fin se está desmentindo é que as tribos de nativos americanos eran unha ameaza para os pioneiros. A verdade é que as relacións entre os  emigrantes e nativos eran máis complexas.

Os pioneiros atravesaban as terras de varias tribos, como os sioux, cheyennes, comanches… En xeral, os pioneiros estaban cheos de paranoia ante os ataques dos nativos e é esa paranoia a que  perdurou na memoria popular. Os nativos vían aos pioneiros como potenciais socios comerciais. Facían trueques cos emigrantes por baratijas, subministracións e cabalos. Mesmo coidaban o gando.

Ao principio foron moi serviciales. Un aspecto interesante da senda de Oregón foi o enxeño dos nativos para cruzar os ríos. Había que vadear numerosos ríos, e os shoshones, os pawnees e os sioux eran moi hábiles realizando esta tarefa.

Co transcorrer do tempo, as relacións empeoraron. Os pioneiros con frecuencia disparaban aos pacíficos nativos.

Rinker Bock sinalou a National Geographic: “Durante uns 20 anos foron moi amigables a diferenza da impresión que se ten nas películas de Hollywood. Pero cando os nativos americanos déronse conta de que o home branco estaba alí para matar o bisonte, e fíxose en cantidades inimaxinables, os nativos fixéronse hostís e declararon a guerra”.

Na segunda parte do artigo, expoñerase o porque diezmaron os rebaños de bisontes e a forma de guerrear os nativos que non é como o mostran nas películas.

Os nativos americanos e os seus grandes xefes, merecen un capítulo aparte. (Figura 4).