O Oeste Americano. A conquista do Oeste II

• Por Álvaro Gil

Cara á década de 1870 prodúcese o gran exterminio das enormes mandas de bisontes que vagaban nas Grandes Praderías (figura 1). Estas mandas, para facerse unha idea, constituíanas millóns de individuos. Houbo varias razóns polas que o bisonte estivo a piques de desaparecer. Unha delas foi solucionar o problema do nativo americano. É dicir, acabar cos nativos para deixar  paso ao colono branco.

Os sioux, Kiowa ou os comanches gobernaban as grandes planicies. A mellor baza para controlar aos nativos americanos era a destrución dos seus recursos e logo encerralos en reservas. O bisonte,
provía de carne, abrigo contra o frío, peles para as tipis (figura 2), ósos para ferramentas, cordas para arcos, etc.

Outra razón foi que en só poucos anos, o gando vacún substituíu ao bisonte como o principal mamífero herbívoro. Cando comezaron os grandes arreos, os bisontes interactuaron co gando que  levaba desde Texas. O gando infectaba ao bisonte con novas enfermidades.

Estas epidemias posiblemente diezmaron máis aos bisontes, que as propias balas. Créanse os grandes ranchos e a figura do vaqueiro (cowboy) alcanza o seu auxe. Estes conducían o gando a través das praderías e sobre todo desde os seus pastos ata as cidades do ferrocarril.

Pero non todo eran alegrías para os gandeiros pois o avance da colonización agrícola, resolta a ocupación dos nativos, supuxo un problema para eles, pois os agricultores non querían que o gando invadise as súas terras e esnaquizase os seus cultivos. En 1880 aparece o arame de espino. O Oeste báñase de sangue, tal como contáronnos en moitas películas, os gandeiros cortaban os arames para que o gando pasase. Os gandeiros tiñan as de perder, pois os agricultores chegaron para quedar. Os propios rancheiros empezaron a adoptar o arame de espino para delimitar os ranchos e que non entrase gañado competidor.

O ferrocarril tamén participou no masacre do bisonte. O soado Buffalo Bill foi contratado para avituallar o traballo de construción dun ferrocarril, parece ser que matou a 4.280 bisontes en 18  meses.

En 1868, os rieles de aceiro do ferrocarril transcontinental crearon unha barreira que aos bisontes non lles gustaba cruzar. Iso dividiu á gran manda en mandas do Norte e do Sur.

A comercialización de peles e ósos tamén contribuíu á matanza. Unha das películas que trata da caza do bisonte para obter as peles é “A última caza” protagonizada por Robert Taylor e Stewart  Granger.

Coas peles obtíñase coiro que servía para fabricar correas de transmisión, pola demanda debida á revolución industrial (figura 3). Os ósos empregábanos sobre todo para obter abono.

Volvendo aos westerns, tampouco son moi verosímiles as cargas dacabalo dos nativos sobre empalizadas (muros dos fortes) e carromatos formados en círculo. Os nativos de cando en cando  combatían a lombos da súa montura, se o facían nas batallas, sempre que podían achegábanse sixilosamente ao inimigo a pé. Eran temibles pelexando corpo a corpo.

As famosas guerras indias, así denominadas, das décadas de 1870 e 1880 expoñeranse no capítulo dedicado aos nativos e os seus xefes.

Tal como comentouse, neste período construíuse o ferrocarril. Ademais de conectar California coa rede ferroviaria do Leste, impulsou un crecemento económico do país. O proxecto do ferrocarril foi impulsado polo goberno dos EEUU. As dúas empresas encargadas foron a Unión Pacific Railroad e a Central Pacific Railroad, que uniron as cidades de Sacramento e Omaha en Nebraska. Os  traballadores de ambas as compañías atopáronse en Promontory (Utah) en 1869 (figura 4).

Máis tarde outras compañías construíron novas liñas ata San Francisco e Nova Orleans entre outras. Neste apartado merece unha mención especial o papel dos inmigrantes chineses na  construción do ferrocarril, pois foi unha fazaña incrible de sacrificio humano. Miles de chineses morreron construíndo as vías férreas (figura 5).

A obra de maior recordo foi a do Túnel do Cume. Entre 10.000 e 20.000 traballadores chineses necesitaron un ano, para a través da roca, trazar devandito túnel, tramo clave do tren  transcontinental.

Os chineses tamén foron explotados, á parte do ferrocarril, nas minas e no campo. As películas do Western así móstrano. A infame Lei de Exclusión de Chineses en 1882 impediu aos residentes chineses de EEUU adquirir a cidadanía e que non entrasen sen certificados. Esta lei foi revogada en 1943, e as cotas de inmigración para as razas seguían sendo a lei estadounidense ata 1965.

Non houbo máis tiros na Conquista do Oeste? Por suposto que si, non podían faltar A Guerra de Secesión e os duelos e pelexas dos personaxes de lenda (foraxidos, defensores da xustiza, pistoleiros).

A Guerra de Secesión foi librada polos Estados do Sur, e do Norte. Iniciouse en 1861 e finalizou en 1865.

Os Estados Unidos de América presentaban unha diferenza radical entre as colonias do Norte e as do Sur, tanto no económico como no social.

Os Estados do Norte tiñan unha economía diversificada: industria, comercio, agricultura, gandería; preferencia pola man de obra europea e polas formas democráticas.

Os Estados do Sur baseábase na agricultura (cultivo de algodón, cana de azucre, tabaco..); man de obra con escravos negros e formas aristocráticas. É dicir: esclavistas (Sur) contra abolicionistas (Norte). Foi gañada polo Norte, e significou o fin da escravitude.

E os duelos? Os pistoleiros do cinema resolven as súas diferenzas cun duelo cara a cara de día e en pleno centro do pobo (figura 6) non teñen nada que ver coa realidade e eran moi pouco frecuentes,  poderíase dicir que eran contados. Os poucos que se coñecen a maioría protagonizounos o famoso Wild Bill Hickok.

N.C. Wyeth pintor e ilustrador estadounidense no cadro “La Pelea” plasmou con bastante realismo un duelo no saloon (figura 7).

Os tiroteos como aparecen nos western eran escasos. Na vida real debíanse máis a emboscadas. Ademais os pistoleiros non tiñan ningún reparo en disparar por as costas. Unha excepción que se  asemella á realidade é a escena do tiroteo da película “Sin perdón”, cando William Munny (Clint Eastwood) mata ao shériff Little Bill (Gene Hackman), entre berros, balas perdidas e tiros errados case a pelacorpo.

“Os profesionais” é unha das poucas películas que mostra o mundo do Salvaxe Oeste con gran rigor histórico.

E por último que dicir dos personaxes de lenda: Wyatt Earp, Doc Holliday, Biil Hickok, Billy the kid, Frank e Jesse James, os Dalton, Calamity Jane..etc. Neste capítulo nada, se non nos próximos.