Seca prolongada e verán caloroso adianta a vendimia

As altas temperaturas obrigan ao comezo da vendima en agosto pola maduración prematura.

• Por J. Carrera

Coa chegada do mes de setembro comeza en termos xerais a vendima, extensiva esta actividade a todo o territorio nacional. É unha das actividades económicas máis importantes en calquera das
comunidades onde se realiza, ben sexa en Galicia, A Rioxa,  Castela A Mancha, Castela León, Cataluña, Andalucía, etc. En Galicia, iniciouse a recolección a mediados de agosto para as variedades  temperás por mor das altas temperaturas rexistradas nos últimos meses e a escaseza de precipitacións, dando por feito que haberá unha redución importante respecto ao ano pasado 2021.

Con carácter xeral, a uva presenta boa calidade e ausencia de enfermidades en todo o territorio nacional.

En Galicia, que é onde nos imos a referir, existen cinco denominacións de orixe: Ribeiro, Ribeira Sacra, Monterrei, Valdeorras e Rías Baixas. A denominación máis antiga de toda España é a de Ribeiro. Comezou o seu camiño alá por 1932 e, anos máis tarde, en 1945, temos a comarca de Valdeorras, recoñecida por Orde Ministerial. Situada na provincia de Pontevedra, en 1980 comeza a súa andaina a través da publicación no BOE da denominación específica albariño, e non foi ata 1988 cando se aproba a regulación da Denominación de Orixe Rías Baixas como a coñecemos hoxe en día. E todo un símbolo de Galicia e por última, creada en 1997, está a Denominación de Orixe Ribeira Sacra, unha denominación que rolda o 85% da súa produción total de viños tintos.

Esta denominación que se atopa polas provincias de Lugo e Ourense, onde o río fai de fronteira entre as dúas provincias ofrecendo unhas paisaxes espectaculares, sobre todo en época de vendima nas ribeiras do Sil e do Miño. É a chamada “Viticultura heroica”, chamada así pola dificultade que supón desenvolverse nun terreo con desniveis que poden superar o 30%, o que condiciona moito  traballar nestas zonas dada a pendente na que se atopa a vide para recoller a uva e noutros lugares, realízase desde unha barca.

O cambio climático
adianta a vendimia

Pero, como chegou a nós a vide? Témonos que remontar á época romana, cando os romanos ocupaban Gallaecia (Galicia). Segundo o historiador Xavier Castro “En Galicia, entra antes o viño que as cepas, pois son estes os que traen o viño a territorio galego, acompañados de vides, as cales plantaban”. O Emperador Constantino, alá polo 313 d.c. foi clave para a extensión da cristianización
na Península Ibérica, porque para a celebración da misa, facía falta o viño, de aí que todas as parroquias, mosteiros, dioceses… fomentasen a vide para ter viño, non só para a misa, senón tamén para agasallos dos monxes.

O proceso da vendima, dando por feito que todo xa está preparado para a recepción das uvas como as barricas onde fermentará o mosto, a estrujadora, cestas para recoller as uvas, etc. A vendima
é o momento da recollida da uva onde, tras o posterior traslado á adega, comeza a gran aventura de transformación da uva en viño, aínda que non todas as variedades de uva maduran á vez  influíndo tamén as condicións climáticas.

Unha vez recollidas e depositadas en caixas, lévanse á adega nas mellores condicións posibles e é onde se lle van a realizar probas tanto hixiénicas como de maduración, pasando así a uva a unha
despalilladora, onde se separa a uva do raspón. Tras o despalillado, o proceso continúa co estrujado da uva, momento no que rompe para a extracción do mosto utilizando unhas ferramentas modernas para evitar a rotura das pebidas e non engadir acidez. Antes a este proceso chamábaselle “pisado” das uvas. No caso dos brancos, extráese todo o mosto para a fermentación e, os tintos, necesitan maceración.

A falta de man de obra
obriga, nalgunhas adegas,
á vendima mecanizada

A fermentación alcohólica é un proceso natural. A uva contén azucres adquiridos pola maduración e este vaise transformando lentamente e á súa vez, neste proceso, tomará as substancias que lle proporcionarán a cor e o aroma ao estar en contacto co hollejo ou tamén chamado bagazo. A fermentación pódese realizar en tinas de madeira, normalmente de carballo ou en cubas de aceiro  inoxidable. Unha vez finalizada a fermentación transcorridos uns días, se trasiega o viño a outros depósitos filtrándoo da parte sólida. O bagazo se prensa para aproveitar o viño que contén,  chamado viño de prensa. Estes viños permanecen un tempo en barricas onde se vai asentando e á súa vez adquirindo aromas que notaremos máis tarde.

Antes da súa saída ao mercado, os viños sométense a un proceso de estabilización para que todas as impurezas en suspensión váianse ao fondo do depósito deixándoo en perfectas condicións
para o embotellado que é, a última fase do proceso de elaboración do viño. Unha vez superada, xa está dispoñible para a súa comercialización.

Unha vez realizada a vendima, as cepas “descansan” durante un par de meses e coa caída da folla no outono, comezará de novo o ciclo con poda e a queima dos sarmientos obtidos ou darlle outros
usos, despois o atado das varas de onde sairán os primeiros brotes alá pola primavera, esperando a que chegue de novo setembro para volver recoller a colleita.