Unha vexetación incontrolada e a seca imperante fai que o monte se converta nun polvorín

• Por J. Carrera

Xa non fai falta que sexa verán para que haxa incendios, sábese que a maioría son provocados pola acción do home. Este factor humano está presente na maioría dos incendios forestais que se  producen en España, pero iso non quere dicir que en todos exista intención expresa de queimar, unha alta porcentaxe débense a descoido (por altas temperaturas, accidentes de tráfico, queimaduras fóra dos períodos correspondentes, etc.) ou por incumprimento das ordenanzas establecidas polas autoridades competentes, -raramente se producen por accións naturais como raios, cristais, etc-.

Cando se dan datos de superficies queimadas, estes exprésanse en Ha (Hectárea), o que equivale a 10.000 m2.

Cando escoitamos ou lemos unha noticia referida a montañas  calcinadas, e estas superficies se interpretan tomando como referencia un campo de fútbol ou unha piscina olímpica, cales son as súas dimensións? O certo é que todos sabemos o que é un metro cadrado.

Prender lume no monte é un crime difícil

de esclarecer, a maioría queda impune

A mediados dos anos 50 existía o pastoreo intensivo, sobre todo, de ovellas e cabras, capaces de aproveitar ao máximo os recursos do monte, manténdoo limpo de biomasa. Na actualidade e debido ás dificultades que se están xerando como a desaparición da trashumancia, a case total  desaparición da figura do pastor, a creación de cada vez máis espazos protexidos fai que estes animais non pacen e, en consecuencia, o monte non se limpa, xerando un polvorín en caso de  incendio. Outra causa é o forte despoboamento e o envellecemento das zonas rurais que, aínda que pouco, tamén contribuen ás súas actividades agrícolas, aproveitando a biomasa para acoller  animais durante o inverno. As zonas de cultivo e pastoreo antigamente están hoxe cubertas por matogueiras que, sen unha adecuada xestión, están condenadas a arder tarde ou cedo, dificultando  o apagado e o acceso ao lugar.

O cambio climático, que exerce un control crecente na meteoroloxía progresiva sobre a actividade global dos lumes, está a producir un “cambio sen precedentes”  relacionado co quecemento global, segundo un recente estudo da revista científica “Scientific Reports”. O aumento da calor e a seca que se sofre son cada vez máis frecuentes, sendo estes dous factores fundamentais para desencadear estes devastadores incendios.

As zonas forestais teñen, como comentamos antes, cada vez máis combustible. Antes aquelas terras se dedicaban ao cultivo e  agora hai matogueiras e árbores. En Galicia, a Lei 3/2007, do 9 de abril, de Prevención e Defensa contra os Incendios Forestais, obriga a manter libre de xestas ou árbores resistentes ao lume como acacias ou eucaliptos, en calquera terreo a unha distancia de 50 metros en núcleos de poboación, vivendas ou outras instalacións. A carón dos montes constrúense moitas casas e estas non  cumpren a lexislación como se pode ver na fotografía, cunha maleza considerable en altura. O propietario está obrigado a mantelo limpo, e se non pode e a súa parcela está situada nunha franxa  que lle afecta, a FEGAMP -Federación Galega de Municipios e Provincias- e a empresa pública SEAGA, asinaron un convenio para que de forma subsidiaria limpen a explotación para despois  pasar factura.

A maioría dos incendios que

arrasan os montes son intencionados

As consecuencias dun incendio para o medio ambiente son totalmente destrutivas, como as que se produciron  recentemente en zonas de difícil acceso, como o incendio de Culebra en Villardeciervos (Zamora) ou o de Las Urdes en Cáceres, estendéndose por Salamanca e outras localidades e tendo para  desocupar as casas. Mencionar tamén o país veciño, Portugal, que tamén está a sufrir unha vaga de incendios moi destrutiva.

Nun incendio, cando se activan todos os efectivos, supón un  despregamento importante xa que se entende que xa ten unha magnitude considerable e se ve que “se vai de control”, pero ¿sabemos canto pode costar un incendio? A extinción dun incendio en  calquera Comunidade Autónoma supón un gasto excepcional. Para que nos fagamos unha idea, os custos dunha hora para cada unha das unidades que participan na loita contra o lume, elevan o  custo considerablemente, os brigadistas dependendo da categoría profesional, calcúlase aproximadamente máis de 20 € a hora. Os hidroavións, cun prezo que oscila entre os 5.500 e os 6.000  euros por hora de traballo, tamén hai helicópteros, cuxa tarifa se calcula entre 4.000 e 4.500 euros por hora e en función da capacidade de carga. Tamén vehículos todoterreo, motobombas,  bulldozers e palas escavadoras, que fixan un prezo por hora de entre 60 e 100 euros.

Para que nos fagamos unha idea, un lume de 30Ha rolda os 300.000 €, polo tanto, todo suma, son cartos que a Administración podería aforrar, polo menos, no que sexan intencionados. Mellor non facer contas, non?

A todo isto hai que ter en conta a cantidade de auga transportada por medios aéreos. O  hidroavión anfibio que se dispón ten unha capacidade duns 5000 litros de auga, ou o helicóptero, segundo o modelo, pode transportar ata 10 persoas para desenvolver a actividade en calquera punto do terreo, ademais de transportar uns 1500 litros de auga na cesta e tamén os medios terrestres de consumo de auga. A cantidade de m3 de auga derramada para apagar as chamas, cando nos piden restrinxir o gasto deste ben escaso, derramándoo nos montes ardentes.

A extinción de incendios

xera un gasto millonario

A Garda Civil, Policía Nacional e Autonómica, Patrullas do Exército, UME… vixían os montes na medida do posible, a cultura do lume dos  incendiarios aínda non desapareceu e ese é o obxectivo das Forzas e Corpos de Seguridade do Estado: detectar a estes incendiarios, tanto homes como mulleres que provocan os incendios  intencionadamente que son, á súa vez, conscientes do medio onde provocan o lume.