O OESTE AMERICANO. TRIBOS de NATIVOS e GRANDES XEFES II

Segunda parte das tribos de nativos e os seus grandes xefes, cuxa intervención nas “Guerras Indias” foi relevante.

Comanches.- Os Comanches separáronse dos Shoshones do Leste. Ao adoptar o cabalo, comezaron a emigrar cara ao Sur, establécense nas marxes do Chairo Estacado, empezaron a expandirse, exercendo o control dunha zona coñecida como Comanchería, manténdoo ata principios do século XIX. A pesar de ser grandes guerreiros eran tamén unha das tribos máis amigables formada por grandes xinetes. Con todo a guerra foi unha parte importante da vida Comanche, con conflitos continuos, xa cos brancos, xa coas tribos veciñas, sobre todo cos Apaches.

Vivían en tipis e subsistían da caza do bisonte. Caracterizábanse polas súas tatuaxes, chapeus, así como polos seus impresionantes tocados de guerra, cunha cabeza de bisonte. Estaban organizados en bandas.

A relixión comanche acentuou as experiencias visionarias das tribos. O mundo animal estaba estreitamente ligado ao humano. O Chamán encargábase da vida espiritual e moral da tribo.

Os matrimonios eran xeralmente monógamos. As mulleres confeccionaban excelentes traxes de coiro. Daban o mesmo énfase aos familiares ao lado paterno e materno.

Quanah Parker foi un xefe Comanche que guiou ao seu pobo á convivencia co invasor branco. Era fillo dun xefe Comanche e unha cativa branca. O secuestro e rescate da súa nai inspirou a película Centauros do deserto, dirixida por John Ford e interpretada por John Wayne.

Un dato curioso: A novela Baila con Lobos (1988) de Michael Blake foi levada ao cinema da man de Kevin Costner (director e actor) sendo o guionista Michael Blake. Pois ben na novela os nativos son os Comanches e na película “Bailando con Lobos” son os Sioux. O cambio debeuse a que o escenario se trasladou a Dakota do Sur porque alí aínda quedaban sioux e ademais tiñan unha manda de bisontes que empregaron na rodaxe.

Cheyenne.- A nación Cheyenne componse de dúas tribos: a Sutai e a Tsitsista. O seu nome significa “xente que fala outra lingua”. Ata o século XVII atopábanse na rexión dos Grandes Lagos. Durante o século XVIII pasaron a Minnesota e logo á rexión do río Sheyenne en Dakota do Norte. Vivían en casas de terra e cultivaban.

Presionados polos Ojibwa e Sioux, emigraron cara ás praderías. Cando alcanzaron a Outeiros Negros de Dakota do Sur, o seu estilo de vida comezou a basearse na caza do bisonte e o asalto aos campamentos Crow e Pawnee, abandonando o sedentarismo. O posuír cabalos axudou a ser unha das tribos importantes das praderías. En 1830 dividíronse en 2 grupos: O do Sur, na marxe superior do río Arkansas e O do Norte, no río Platte.

Tetera Negra Xefe dos Cheyenne, súa vida foi un rosario de tratados asinados e sistematicamente incumpridos por parte do goberno norteamericano: “Unha vez crin que era o único home que perseveraba na súa amizade co home branco pero, desde que veu a expoliarnos dos nosos fogares éme difícil seguir crendo nos brancos”.

En 1877 foron situados en reservas, hoxe uns 6000 Cheyennes viven nunha reserva de Montana e outra en Oklahoma xunto aos Arapahoe.

Arapahoe.- Outra das grandes tribos que se estendeu ao longo das Grandes Chairas sendo ademais una das tribos que máis se resistiu á ocupación europea. Eran grandes cazadores, especialmente de bisontes.

A orixe sitúase na baía de Hudson e a península do Labrador, emigraron cara ás Grandes Chairas, dividíndose en dous grandes grupos, os do norte e os do sur, ocupando respectivamente as zonas este de Wyoming e Colorado. Nas Grandes Chairas tenderon a formar fortes alianzas cos Cheyennes e Kiowas. Adoptaron o cabalo.

Arapaho podería orixinarse da palabra Pawnee para “comerciantes”, ou na Crow alappahó “xente con moitas tatuaxes”. Eles chamábanse a se mesmos inu-na-ina “o noso pobo”. A súa arte e cerimonial foron os máis sofisticados da pradería, especialmente a Danza do Sol.

O seu espírito guerreiro motivábaos a adquirir honras de guerra, as riquezas materiais eran un estorbo.

Little Raven foi un xefe dos Arapahoe do Sur. E Carbón Negro lider dos Arapahoe do Norte.Os Arapahoe do Norte viviron desde 1878 na reserva de Wind River de Wyoming, a terceira máis grande dos Estados Unidos. A tribo dos Arapahoe do Sur vive cos Cheyenne sureños en Oklahoma.

Navajos.- Descendentes dos pobos dos bosques canadenses. Comezaron a viaxar cara ao sur, xunto aos seus curmáns os Apaches. Divididos en moitas bandas, como os Apaches, a diferenza deles, non sostiveron unha resistencia constante, limitábanse a incursións esporádicas de pequenos grupos.

Cando os españois chegaron, comezaron a roubarlles ovellas e cabalos. Pola súa gran poboación, de ser guerreiros como os Apaches e unha organización concertada, a conquista do suroeste Norteamericano, resultaria máis difícil do que foi. Eran de carácter alegre, merodeadores e excepcionais ladróns de cabalos, ovellas e gando vacún. As súas incursións no val do río Grande, foron a causa de inimizade cos mexicanos.

Son recoñecidos seus traballos en prata, e especialmente seus tecidos, por durabilidade, acabado e beleza.

Manuelito foi aclamado como xefe principal en 1855, e dirixiu o maior número de navajos, os caciques contaban con pequenos grupos. Baixo o seu mando produciuse a maior resistencia á denominación branca.

No censo estadounidense do ano 2000, unhas 298.000 persoas afirmaron ser descendentes de navajos.

Pés Negros.- O seu nome deriva dos seus mocasines que pintaban de cor negra. Eles chamábanse Soyi-Tapix (“persoas das praderías”).A súa cultura era tipicamente das Chairas. Organizábanse en ordes, organizacións militares coñecidas como Ikunuuhkahtsi (“Todos os camaradas”), para diversos fins, que admitían membros de ambos os sexos. Había tres divisións, que á súa vez se subdividían nunha serie de bandas. Cada unha co seu cacique, consello e propia Danza do Sol. Eran expertos cazadores de bisontes, principal recurso económico. Secaban a carne para mantela comestible,e cos osos facían ferramentas. As mulleres curtían a pel para as tipis e a fabricación de mocasines. Ocasionalmente pescaban, e só cultivaban o tabaco con fins rituais.

As súas deidades principais eran o Sol, e o Ancián Napi, creador da terra. Os mortos adoitaban ser depositados nas árbores, ás veces eran enterrados en tipis erixidos en outeiros prominentes.

Nez Perce.- O seu nome en francés “Nariz perforado”. A perforación do nariz non era común entre os Nez Perce. Eles chamábanse a se mesmos Nimiipuu ou Nee-Me-Poo que significa “a nosa xente”. Ocupaban as ribeiras do río Snake, no centro de Idaho, o noroeste de Oregón e o sueste de Washington.

Foron unha das tribos máis numerosas. Existencia semisedentaria como pescadores, cazadores e recolectores.

O uso do cabalo cambiou o estilo de vida, permitiulles contactar coas tribos da costa do Pacífico e das Grandes Chairas onde concorrían a cazar bisontes. Incorporaron os tipis, danzas, roupas e instrumentos musicais.

Carecían de organización tribal, bandas compostas de familias de parentesco estendido, con xefe propio.

Mantiveron relacións amigables con comerciantes de peles e colonos. A hospitalidade cambiou cando os brancos comezaron a apropiarse das súas terras.

O Xefe Joseph  foi considerado como un estratego. Era recoñecido polo seu humanitarismo na guerra.

Moitas tribos non se mencionan. Se teñen relevancia nas Guerras indias, nos próximos capitulos, mencionásense.